Nikos Roussos

αφορμή για το παρόν ήταν αυτό το post που μιλάει για τη θεωρεία του θρυμματισμένου παραθύρου:

το να σπάσει κάποιος το τζάμι ενός παραθύρου δεν είναι κανένα φοβερό έγκλημα. πρέπει όμως να ελεγχθεί, αν όχι να τιμωρηθεί. και το παράθυρο πρέπει να επισκευαστεί γρήγορα.  κι αυτό όχι στο όνομα μιας άτεγκτης δικαιοσύνης αλλά επειδή το σπασμένο παράθυρο που παραμένει σπασμένο και μπορεί να το δει ο καθένας είναι ένα σήμα, ένα σήμα προς την κατά βάση ασυνείδητη πλευρά των κινήτρων μας, που λέει ότι το να παραβαίνεις τους κανόνες που έχει θεσπίσει μια κοινωνία δεν αποτελεί πρόβλημα. πέραν του ότι δεν φαίνεται να τιμωρείται, δεν φαίνεται να ενδιαφέρει και πολύ κόσμο. κι αυτό το σήμα ανοίγει μια ασφαλιστική δικλείδα της συμπεριφοράς: οδηγεί σταδιακά σε όλο και περισσότερη παραβατικότητα κι ανομία.

έχω λίγο διαφορετική αντίληψη για τη παραβατικότητα (ειδικά όταν αναφερόμαστε σε παιδιά). η παραπάνω θεωρεία βασίζεται σε μια παραδοχή: πως οι νόμοι είναι de facto κοινωφελείς και πως η παραβατικότητα και η ανομία είναι επιζήμιες για το σύνολο της κοινωνίας. επιχειρείται έτσι να καλυφθεί και να αλλοιωθεί το εγγενές de jure στοιχείο των νόμων.

για να πάμε και λίγο πιο μακριά... αυτό οδηγεί σε μία ακόμα παραδοχή: πως αυτοί που νομοθετούν, και άρα αυτοί που διαχειρίζονται την εξουσία[1], ενδιαφέρονται για το καλό μας (και το καλό της κοινωνίας εν γένει). αυτή η παραδοχή (την οποία κάνει άλλωστε ο περισσότερος κόσμος) είναι ίσως και η πιο αυθαίρετη και γι' αυτό και η πιο επικίνδυνη. καμία προσπάθεια δεν καταβάλλεται για να τεκμηριωθεί. προβάλλεται σαν να είναι κοινός τόπος.

ευτυχώς υπάρχουν πράξεις παραβατικότητας που έχουν πολύ μεγαλύτερη αξία από οποιοδήποτε αίσθημα νομιμοφροσύνης και νομίζω είναι περιττό να αναφέρω ιστορικά παραδείγματα που η παραβατικότητα αποδείχτηκε πέρα ως πέρα κοινωφελής.

[1] υπάρχουν άνθρωποι που παραδίνουν την εξουσία, άνθρωποι που κατέχουν την εξουσία και άνθρωποι που τη διαχειρίζονται. και δεν είναι ποτέ οι ίδιοι.