Είμαι σίγουρος πως οι περισσότεροι άνθρωποι που συμμετέχουν στην κοινότητα ΕΛ/ΛΑΚ έχουν αρκετές απαντήσεις να δώσουν σ' αυτό το ερώτημα. Θα προσπαθήσω όμως να καταγράψω τους σημαντικότερους λόγους, κυρίως για όλους τους υπόλοιπους. Καλώς ή κακώς όλοι αυτοί οι λόγοι, που παραθέτονται παρακάτω δεν είναι αυτονόητοι.
Οικονομικός: Αν και δεν προβάλλεται ως το σημαντικότερο πλεονέκτημα του Ανοιχτού Λογισμικού, δεν παύει να είναι κάτι σημαντικό. Το κόστος απόκτησης του λογισμικού (δηλαδή της Άδειας Χρήσης) είναι ακριβώς μηδέν ευρώ, γεγονός που στην παρούσα οικονομική συγκυρία αποκτά ακόμα μεγαλύτερη βαρύτητα. Το συνολικό κόστος βέβαια δεν είναι μηδέν. Υπάρχει καταρχήν κόστος υποστήριξης, όπως άλλωστε και στο κλειστό λογισμικό. Ένα αντί-επιχείρημα είναι το migration cost. Το κόστος που απαιτείται για να μεταβεί μια Δημόσια Υπηρεσία απ' το υπάρχον κλειστό σύστημα σε κάποια λύση Ανοιχτού Λογισμικού. Εδώ θα πρέπει να το δούμε λίγο πιο μακροπρόθεσμα και μάλιστα θα πρότεινα κάτι πιο ριζοσπαστικό. Στις προκηρύξεις των έργων πληροφορικής για το Δημόσιο να λαμβάνεται υπόψη το exit migration cost. Όχι δηλαδή το κόστος μετάβασης σε αυτή την πλατφόρμα, αλλά το κόστος εξόδου απ' αυτή. Αυτό θα μας βοηθήσει να αποφύγουμε το “κλείδωμα” σε συγκεκριμένες πλατφόρμες. Παράδειγμα που συναντάμε αρκετά: Το κόστος μετάβασης από το Microsoft Office σε οποιαδήποτε άλλη πλατφόρμα είναι υψηλό γιατί απαιτείται μετατροπή εγγραφών από .doc σε κάποιο Ανοιχτό Πρότυπο. Αντιθέτως το κόστος μετάβασης από OpenOffice σε άλλη πλατφόρμα είναι πολύ χαμηλό γιατί το OpenDocument format υποστηρίζεται σχεδόν από όλες τις σουίτες γραφείου. Αξίζει να προσθέσουμε πως λόγω των περιορισμών του copyright, όπως χρησιμοποιείται απ' το κλειστό λογισμικό, πρακτικά το Δημόσιο αγοράζει ξανά και ξανά το ίδιο λογισμικό.
Επιχειρηματικός: Αυτό το σημείο είναι ίσως αυτό που θέλει μεγαλύτερη έμφαση. Από ανθρώπους που δεν έχουν μεγάλη επαφή με το Ανοιχτό Λογισμικό και δεν έχουν ίσως αντιληφθεί την φιλοσοφία του, ακούμε συχνά την απορία “Μα πώς μπορεί να κερδίσει κάποιος χρήματα από το Ανοιχτό Λογισμικό;” (βλ. συνέντευξη του ιδρυτή του Drupal "Why Open Source is Good for Business"). Είναι κοινό μυστικό πως οι μεγαλύτερες εταιρείες πληροφορικής στην Ελλάδα έχουν περισσότερους πωλητές από προγραμματιστές. Και ο λόγος είναι πως δεν αναπτύσσουν λογισμικό, αλλά μεταπωλούν κλειστό λογισμικό. Οι περισσότερες Δημόσιες Υπηρεσίες, όπως είπαμε και πριν, θέλουν υποστήριξη. Φανταστείτε λοιπόν η Περιφέρεια Θράκης να αποφασίσει να αναβαθμίσει τις πληροφοριακές της υποδομές ανεξάρτητα απ' τις επιλογές της “κεντρικής κυβέρνησης” (στη μετά Καλλικράτη εποχή μια τέτοια απόφαση είναι πιο εύκολη). Ποια λύση θα λειτουργούσε πιο αποτελεσματικά και πιο αναπτυξιακά για την τοπική οικονομία; Να προμηθευτεί μια κλειστή πλατφόρμα από μια μεγάλη (Αθηναϊκή) εταιρεία ή να μεταβεί σε λύσεις Ανοιχτού Λογισμικού, που μπορούν να υποστηριχτούν από τοπικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις; Το δίλημμα είναι αν θέλουμε να συντηρούμε μια παρασιτική αγορά πληροφορικής, όπως είναι η Ελληνική αυτή τη στιγμή, ή να δώσουμε την ευκαιρία να δημιουργηθεί μια αποκεντρωμένη αγορά, που είτε θα αναπτύσσει είτε απλώς θα παραμετροποιεί και θα υποστηρίζει λύσεις Ανοιχτού Λογισμικού. Δημιουργώντας ταυτόχρονα θέσεις εργασίες και φυσικά πραγματική ανάπτυξη.
Κοινωνικός: Το Ανοιχτό Λογισμικό δημιουργεί γύρω του μια ευρεία κοινότητα ανθρώπων, η οποία σε μεγάλο βαθμό λειτουργεί σε εθελοντική βάση. Αποτελεί λοιπόν μία εστία γύρω απ' την οποία αναπτύσσεται συμμετοχικότητα. Η κινητήρια δύναμη βρίσκεται στην πεποίθηση πως (και) το λογισμικό αποτελεί ένα δημόσιο κοινωνικό αγαθό. Έχουμε λοιπόν μια αλλαγή παραδείγματος περνώντας απ' το καταναλωτικό μοντέλο του κλειστού λογισμικού, στην έννοια των “κοινών αγαθών”, του ελεύθερου λογισμικού και του ελεύθερου περιεχομένου.
Τεχνικός: Το οικοσύστημα του Ανοιχτού Λογισμικού περιλαμβάνει όλους τους άμεσα εμπλεκόμενους (developers, διανομείς, χρήστες) σε μια ενιαία κοινότητα που αλληλεπιδρά. Αυτό το γεγονός, περισσότερο ίσως και απ’ την ύπαρξη του κώδικα, είναι που οδηγεί το Ανοιχτό Λογισμικό σε πολύ πιο γρήγορη ανάπτυξη. Ειδικά για το θέμα που συζητάμε υπάρχει και το πρόσθετο όφελος προσαρμογής του λογισμικού στις εκάστοτε ανάγκες μιας Δημόσιας υπηρεσίας.
Ελπίζω μέσα απ’ τους παραπάνω άξονες να αποσαφήνισα γιατί το Ανοιχτό Λογισμικό αποτελεί μια μεγάλη ευκαιρία για τον Δημόσιο Τομέα. Στο χέρι μας είναι να ενημερώσουμε και τους εκπροσώπους μας, κυρίως σε τοπικό επίπεδο, για να κατανοήσουν αυτά τα οφέλη.