Ως τακτικός χρήστης των μέσων μαζικής μεταφοράς (ΜΜΜ) της Αθήνας επισκέπτομαι συχνά το site του ΟΑΣΑ για να δω τις διαθέσιμες πληροφορίες, ειδικά αν θέλω να χρησιμοποιήσω μια γραμμή με την οποία δεν είμαι εξοικειωμένος, όπως π.χ. τη γραμμή 227. Το link είναι απ' το Wayback Machine του Internet Archive project γιατί αυτή η δυνατότητα έχει πλέον εξαφανιστεί απ' το site του ΟΑΣΑ και στη θέση της υπάρχει παραπομπή για το Google Transit.
Το Google Transit είναι sub-project του Google Maps και η υπηρεσία προσφέρεται μεν δωρεάν, δεν παύει όμως να είναι μια εμπορική υπηρεσία μιας for-profit εταιρίας με συγκεκριμένους όρους χρήσης τόσο για την υπηρεσία όσο και για τα δεδομένα. Όπως όλες οι υπηρεσίες της Google, λειτουργεί ως πλατφόρμα διανομής διαφημίσεων.
Συνειδητά εδώ και πολλά χρόνια έχω σταματήσει να χρησιμοποιώ Google Maps και χρησιμοποιώ OpenStreetMap (και εφαρμογές που βασίζονται σ' αυτό) για πολλούς λόγους. Κυρίως για τους ίδιους λόγους που προτιμώ να διαβάσω ένα λήμμα στη Wikipedia και όχι στη Britanica. Θεωρώ συνεπώς απαράδεκτο ένας δημόσιος (ακόμα) οργανισμός να με ωθεί να χρησιμοποιήσω μια εμπορική υπηρεσία για να έχω πρόσβαση στα δεδομένα που έχω ήδη πληρώσει για να παραχθούν. Σήμερα έστειλα το παρακάτω email στον ΟΑΣΑ:
Καλησπέρα,
Τους τελευταίους μήνες έχουν εξαφανιστεί απ' το site σας (oasa.gr) οι πληροφορίες (στάσεις, δρομολόγια, χάρτες) για όλες τις γραμμές λεωφορείων και τρόλεϊ. Αντ' αυτού η σχετική σελίδα παραπέμπει σε μια εμπορική υπηρεσία (Google Transit).
Ως πολίτης θα ήθελα να μάθω:
Πώς μπορώ να βρω μέσα απ' το site σας τις σχετικές πληροφορίες, χωρίς να χρειαστεί να χρησιμοποιήσω εμπορικές υπηρεσίες (Google Maps, Here Maps, κλπ);
Στη σελίδα με τους όρους χρήσης αναφέρεται πως για όλα τα δεδομένα (χάρτες, σχεδιαγράμματα, γραμμές, δρομολόγια, κ.τ.λ.) δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση τους. Σε ποια δεδομένα αναφέρεστε αν αυτά ούτως ή άλλως δεν διατίθενται μέσα απ' το site σας;
Τα δεδομένα προσφέρονται ελεύθερα μέσα απ' το geodata.gov.gr με άδεια "Creative Commons: Attribution" που επιτρέπει την εμπορική χρήση. Τι απ' τα δύο ισχύει τελικά;
Αν όντως δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση των δεδομένων, που υπάρχει αναρτημένη η συμφωνία που έχετε κάνει με τη Google και ποιο είναι το οικονομικό όφελος για τον οργανισμό;
Δεν ξέρω αν θα λάβω κάποια ουσιαστική απάντηση ή αν θα λάβω οποιαδήποτε απάντηση, αλλά το γεγονός παραμένει εξοργιστικό. Ειδικά αν αναλογιστούμε πως ο ΟΑΣΑ είχε τέτοια υπηρεσία σε λειτουργία απ' το 2011 και προτίμησε να την κλείσει, ενώ παράλληλα προωθεί μια εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα που σε μεγάλο βαθμό υλοποιεί τις απούσες απ' το site του υπηρεσίες, αδιαφορώντας για τους πολίτες που δεν διαθέτουν smartphone.
Η άποψη μου είναι απλή. Δεδομένα και λογισμικό που παράγονται και υλοποιούνται με δημόσιο χρήμα πρέπει να είναι και δημόσιο κτήμα. Αυτό σημαίνει πως οι πολίτες δεν θα πρέπει να είναι υποχρεωμένοι να χρησιμοποιήσουν εμπορικές υπηρεσίες για να έχουν πρόσβαση σε δεδομένα δημοσίων υπηρεσιών, ούτε θα πρέπει να "περάσουν" μέσα από app stores συγκεκριμένων εταιριών για να κατεβάσουν την εφαρμογή μιας δημόσιας υπηρεσίας στο κινητό τους. Για τους ίδιους λόγους οι εφαρμογές αυτές θα πρέπει να προσφέρονται ως Ελεύθερο Λογισμικό και ο κώδικας τους να είναι ανοιχτός, καθώς δαπανήθηκε δημόσιο χρήμα.
Ο ΟΑΣΑ στη συγκεκριμένη περίπτωση καταπάτησε οποιαδήποτε έννοια "δημόσιου" αγαθού με την ευνοϊκή μεταχείριση μιας εταιρίας (Google), προσφέροντας της δωρεάν δεδομένα και διαφήμιση, και την ταυτόχρονη απαγόρευση της εμπορικής εκμετάλλευσης των δεδομένων από ανταγωνιστές της.